Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2023-2027: algemeen kader

Op deze pagina:

Wat is het GLB?

Het GLB van de EU ontstond in 1962 en vormt een partnerschap tussen Europese landbouwers en de samenleving. Het heeft volgende doelen:

  • Landbouwers ondersteunen, de landbouwproductiviteit verbeteren en voor een stabiele voorziening van betaalbare levensmiddelen zorgen;
  • de landbouwers van de Europese Unie een redelijk inkomen garanderen;
  • het klimaat beschermen en het duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen bevorderen;
  • plattelandsgebieden en landschappen in de hele EU in stand houden;
  • de plattelandseconomie levensvatbaar houden door de werkgelegenheid in de landbouw, agrovoedingsindustrie en aanverwante sectoren te stimuleren.

Dit beleid is gemeenschappelijk voor alle lidstaten en wordt op Europees niveau beheerd en gefinancierd.

Om tegemoet te komen aan het lager inkomen in de landbouwsector, de afhankelijkheid van weer en klimaat, en het tijdsverschil tussen de vraag van de consument en het aanbod van de boer, omvat het GLB volgende interventies:

  • Inkomenssteun in de vorm van rechtstreekse betalingen zorgt voor stabiele inkomens, beloont boeren voor milieuvriendelijke landbouw en voor publieke diensten die gewoonlijk niet door de markten worden betaald, zoals zorg voor het platteland
  • Marktmaatregelen zijn bedoeld om het hoofd te bieden aan moeilijke marktomstandigheden, zoals een plotselinge daling van de vraag als gevolg van een groot gezondheidsprobleem of een daling van de prijzen wegens een tijdelijk overaanbod
  • Plattelandsontwikkelingsmaatregelen met nationale en regionale programma’s spelen in op de behoeften en uitdagingen van plattelandsgebieden

Om tegemoet te komen aan de evoluerende economische omstandigheden en behoeften van burgers enerzijds en om te zorgen dat de Europese landbouw toekomstbestendig is wordt regelmatig een nieuw GLB opgesteld.

Het nieuwe GLB 2023-2027 past binnen de ambities van de Europese Green Deal, de "van boer tot bord"-strategie en de biodiversiteitsstrategie. 

Vanuit de Europese GLB-regelgeving worden 3 algemene doelstellingen met een ecologisch, economisch en sociaal karakter naar voren geschoven deze worden verder bepaald in 9 specifieke doelstellingen waar het GLB moet op inspelen.  Daarnaast is er ook een horizontale doelstelling: landbouw en plattelandsgebieden moderniseren door kennisstimulering en -deling, innovatie en digitalisering en door betere toegang tot onderzoek, innovatie, kennisuitwisseling en scholing.

Specifieke doelstellingen GLB

Opmaak van het Vlaams GLB-Strategisch Plan 2023-2027

In het kader van het nieuwe GLB 2023-2027, waarin de lidstaten meer flexibiliteit krijgen, heeft Vlaanderen het Vlaams GLB-Strategisch Plan (GLB-SP) 2023-2027 opgemaakt. Hierin wordt beschreven hoe Vlaanderen de algemene doelstellingen van het GLB zal realiseren.

Proces opmaak Vlaams GLB

Reeds in 2018 werden de voorbereidingen opgestart. Na een omgevingsanalyse werd een SWOT-analyse (sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen) en een nodenanalyse opgesteld. Hiertoe werd onder meer via twee publieke bevragingen allerlei input verzameld. Het rapport van deze publieke bevragingen is te vinden via de link rapport publieke bevragingen. 

De vele noden werden geclusterd tot de 22 noden die zijn opgenomen in het GLB Strategisch Plan.

Voor de verdere uitwerking werd een klankbordgroep opgericht. Dit zijn de zogenaamde 'eerstelijns' belanghebbenden: beleidsdomein Omgeving, landbouw - en milieuorganisaties, VVP, ILVO, FEVIA,.... 

In het voorjaar van 2019 werden op basis van de noden de 7 krachtlijnen voor het nieuwe GLB bepaald. De krachtlijnen werden verder met input van de klankbordgroep geoptimaliseerd en vormden de basis voor een strategienota. Deze strategie kreeg ook advies van de Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij (SALV) en de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad). Deze adviezen zijn ook raadpleegbaar. 

GLB 2023-2027

Vanuit de krachtlijnen en de strategie werden in administratieve werkgroepen GLB-maatregelen ontwikkeld. In een publieke online-bevraging (zomer 2019) kreeg ook het brede publiek de kans om via de website concrete voorstellen te doen voor nieuwe GLB-maatregelen. De uitgewerkte voorstellen voor GLB-maatregelen werden afgetoetst met de relevante stakeholders, onder meer via de klankbordgroep.

De 7 krachtlijnen sluiten goed aan bij de 9 specifieke doelstellingen en de horizontale doelstelling voor het GLB. In het GLB Strategisch Plan wordt per specifieke doelstelling / horizontale doelstelling toegelicht welke GLB-maatregelen op deze doelstelling zullen inspelen. Dit noemt men de interventiestrategie en staat toegelicht in hoofdstuk 2 van het GLB-SP. In hoofdstuk 5 van het GLB SP staan de GLB-maatregelen één voor één beschreven. 

Op 14 januari 2022 ging het openbaar onderzoek over het ontwerp van het plan-MER en het ontwerp van het Vlaams GLB-Strategisch Plan van start. Op die manier kon iedere betrokkene of iedere burger advies of opmerkingen geven. 

Inhoud van het Vlaams GLB-Strategisch Plan 2023-2027

Het GLB-SP omvat twee pijlers:

Pijler 1 (gefinancierd uit het Europees Landbouwgarantiefonds):

  • Directe steun 
  • Sectorale steun voor groenten en fruit en voor bijenteelt

Pijler 2 (gefinancierd door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling):

  • Dit vervangt het vroegere PDPO (Programmadocument voor Plattelandsontwikkeling)

Het GLB-SP omvat een periode van 5 jaar, van 2023 tot en met 2027. Een deel van het budget (10 tot 12%) wordt van Pijler 1 naar Pijler 2 getransfereerd om zo de Pijler 2 in Vlaanderen te versterken.

Het Europese budget dat Vlaanderen ontvangt voor de directe steun (Pijler 1) bedraagt 229 miljoen euro per jaar. Na de transfer is dit nog 206 à 201 miljoen euro per jaar. 

Voor plattelandsontwikkeling (Pijler 2) krijgt Vlaanderen jaarlijks 43 miljoen euro Europese middelen ter beschikking. Dat bedrag zal ook nog aangevuld worden met Vlaamse cofinanciering (43% Europese en 57% Vlaamse middelen). Tezamen met de middelen van de transfer resulteert dit in 66 à 70 miljoen euro per jaar.   

Voor de operationele programma’s groenten & fruit is er vanuit Europa geen budgettoewijzing per lidstaat. Het bijenteeltprogramma zal in Vlaanderen jaarlijks 422.967 euro (waarvan 50% Europese en 50% Vlaamse middelen) ter beschikking krijgen. 

Het nieuwe GLB-SP onderscheidt zich van het vorige door een groene architectuur. De conditionaliteit vormt samen met ecoregelingen, agromilieuklimaatmaatregelen en de beheerovereenkomsten de basispijlers van de nieuwe groene architectuur, die invulling geeft aan de hogere milieu- en klimaatambities van het GLB.

Het Vlaamse GLB-SP werd door de Europese Commissie goedgekeurd op 5 december 2022, het plan werd in 2023 gewijzigd en goedgekeurd op 21 december 2023. 

Het Vlaamse GLB-SP van 5 december 2022, van toepassing vanaf 2023, is hieronder te raadplegen: 

Het Vlaamse GLB-SP van 21 december 2023, van toepassing vanaf 2024, is hieronder te raadplegen. Voor eerder goedgekeurde bijlagen wordt verwezen naar de vorige paragraaf: 

Voor meer informatie over de maatregelen van het GLB-SP verwijzen we door naar de desbetreffende pagina. 

Monitoringcomité

Om toezicht te houden op de uitvoering en voortgang van het  Vlaams GLB Strategisch Plan is er bepaald in de Europese GLB-verordening dat er een monitoringcomité wordt opgericht. Ook neemt het nieuwe monitoringcomité enkele taken over van het ontbonden toezichtcomité met betrekking tot het plattelandsontwikkelingsprogramma PDPO III. Conform dezelfde Europese verordening, zijn hierbij het reglement van orde en de ledenlijst hieronder gepubliceerd.

De leden bestaan uit de vertegenwoordigers van Vlaamse ministers, middenveldorganisaties en instanties van de Vlaamse overheid die betrokken zijn met de doelstellingen van het GLB-SP.

Raadpleging 21 april 2023

Op 21 april vond de eerste bijeenkomst van het monitoringcomité voor het Vlaams GLB-Strategisch Plan plaats. Op deze eerste vergadering maakten de leden kennis met elkaar, werd er een toelichting over het nieuwe GLB-SP en de taken van het monitoringcomité gegeven, en werd het reglement van orde aangenomen. Verder gaf het monitoringcomité een gunstig advies bij een PDPO III-programmawijziging, en na een schriftelijke procedure werd er ook een gunstig advies over de selectiefiches met selectiecriteria verleend.

 
Raadpleging 20 juni 2023

Op 20 juni kwam het monitoringcomité voor het Vlaams GLB-Strategisch Plan voor een tweede keer samen. Op deze vergadering werd het verslag van 21 april 2023 goedgekeurd. Verder werd er een presentatie gegeven over het jaarverslag van PDPOIII dat vervolgens ook werd goedgekeurd. Tenslotte gaf het monitoringcomité, na een verduidelijking,  een gunstig advies bij de voorgestelde selectiecriteria voor de interventie Vorming en advies op maat – aanbodgestuurd.

 
Raadpleging 20 september 2023

Het monitoringcomité voor het Vlaams GLB-Strategisch Plan kwam op 20 september voor de derde keer bijeen. Tijdens deze vergadering werd eerst het verslag van de bijeenkomst van 20 juni 2023 goedgekeurd. Daarna hebben verschillende experts van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij 18 wijzigingen voorgesteld voor het GLB-Strategisch Plan. De geplande wijzigingen hebben als doel verschillende GLB-interventies en beleidskeuzes effectiever te laten aansluiten bij de geselecteerde doelen van het GLB Strategisch Plan, met het oog op het bereiken van de doelstellingen van het plan. De leden van het monitoringcomité hebben advies gegeven over deze wijzigingsvoorstellen. De ontvangen adviezen zullen door het agentschap worden gebruikt in de onderhandelingen met de Europese Commissie over de voorgestelde wijzigingen. Ten slotte heeft het monitoringcomité gunstig advies gegeven over drie selectiefiches van interventies die binnenkort zullen opstarten

 
Raadpleging 27 november 2023 

Het monitoringcomité voor het Vlaams GLB-Strategisch Plan kwam op 27 november bijeen. Deze keer werd de vergadering gekoppeld aan een bezoek aan een landbouwbedrijf te Lennik. De leden van het monitoringcomité gingen het veld op en bezochten een bufferstrook bloemen en een grasbufferstrook erosie. Ook kregen de leden uitleg over de werking van het bedrijf, en onder andere ook over de machines die gebruikt worden voor niet-kerende bodembewerking. Na dit leerrijk bezoek startte de vergadering.

Tijdens de vergadering werd het verslag van de bijeenkomst van 20 september 2023 goedgekeurd. Vervolgens werd het Vlaams Ruraal Netwerk voorgesteld. Hierna werd het evaluatieplan van het GLB Strategisch Plan gepresenteerd. Dit evaluatieplan ontving een gunstig advies. De stand van zaken van de wijzigingsvoorstellen aan het GLB Strategisch Plan werd toegelicht, en tot slot gaf het monitoringcomité een positief advies op een bijkomende GLB-SP- en PDPO III-wijziging.

 

Raadpleging 29 januari 2024

Op 29 januari 2024 kwam het monitoringcomité voor het Vlaams GLB-Strategisch Plan voor de eerste keer samen in het nieuwe jaar. Als eerste agendapunt werd het verslag van de bijeenkomst op 27 november 2023 goedgekeurd. Vervolgens werd het jaarlijkse prestatieverslag (APR) van 2023 gepresenteerd door een expert van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Dit jaarlijkse prestatieverslag kreeg een gunstig advies. Vervolgens gaf de voorzitter een update over de door de Europese Commissie goedgekeurde wijzigingen aan het GLB Strategisch Plan. Tenslotte werden de door het agentschap in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU georganiseerde evenementen toegelicht.

 

Extra informatie

Delen: